ÖZEL EĞİTİMDE BİLGİSAYAR KULLANIMI
Bilgisayar teknolojisi engelli çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin gerek iş yerlerinde, gerek okullarda ve toplumda yaşam standardını geliştirmek adına çok fazla olanaklar sunmaktadır. Engelli çocukların ileride toplumsal hayata katılımı; sosyal, mesleki veya bağımsız bir hayal sürebilecekleri becerileri kazandıracak bir eğitimsel süreçten geçtikleri taktirde sağlanabilir. Normal gelişim gösteren çocukların eğitimlerinde kullanılan bilgisayar, özel eğitim desteğine ihtiyaç duyan çocukların eğitimlerinde de büyük önem taşımaktadır. Genellikle matematik, okuma-yazma, konuşma gibi becerilerin öğretilmesinde ağırlıklı olarak kullanılan bilgisayar destekli eğitim programları şekil, renk, sayı ve zıt kavramlar gibi temel kavramların kazandırılması ve desteklenmesi açısından da büyük yarar sağlamaktadır.
Özel eğitime gereksinimi olan çocukların karşılaştıkları güçlüklerden biri, öğrendikleri bilgi ve becerileri bir durumdan diğerine uyarlama yani transfer etmedir. Bilgisayar bu alanda da önemli üstünlükler sunmaktadır. Çağdaş teknolojide, elle yapılan çizimlerin yanı sıra gerçek görüntüler de bilgisayar ekranına kolaylıkla alınabilmekte, bu görüntülerin üzerinde hemen her türlü işlem gerçekleştirilebilmektedir
Özel eğitime gereksinimi olan çocukların dikkat süresi kısadır ve dikkati çabuk dağılır. Kavramlara ilişkin bilgisi sınırlıdır. Bu yüzden bilgisayar program içine dahil edilirken hangi alanlarda, nasıl kullanılabilir ve kullanılacak programlar neler olmalıdır? Sorularına iyi yanıt verilmelidir. Şöyle ki;
Bilgisayar, aktif ve sosyal deneyimlerin yerine geçmemelidir. Örneğin çocuk altında- üstünde gibi kavramları öğrenirken, kendisi masanın altına girerek, üstüne oturarak ya da oyuncağını koyarak daha iyi öğrenir. Ancak alfabe, sayı vb. öğretimi gibi alanlarda bilgisayar kullanmak daha eğlenceli olabilir.
ÖZEL EĞİTİMDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ PROGRAM VE UYGULAMALAR
- Ses ve görüntü kayıtlarının kullanılması, tepegöz, bilgisayarla kurulan iletişim yolları eğitimin kalitesini arttırmaktadır.
- Özel gereksinimleri olan çocuklar davranışlarının sonunda sistemli dönüt aldıkları, küçük adımlarla ilerleyebildikleri ve çok sayıda alıştırma yapabildikleri için bilgisayarlardan yararlanabilmektedirler.
- Teknoloji, özel gereksinimleri olan öğrencileri pek çok şekilde desteklemektedir.
- Fiziksel engeli olan bir çocuk yazı yazmak yerine sesle girdi yapabilmektedir.
- İşitme engeli olan bir çocuk bilgisayarla haberleşebilmektedir.
- Büyük puntolar, Braille alfabesine dönüştürme ve sesle girdi yapma olanakları görme engellilerin ortama uyumunu kolaylaştırmaktadır.
- Yazıları sese çevirme ve herkes tarafından dinlenebilir hale getirme iletişim ve konuşma sorunu olanlar için önemlidir.
ÖZEL EĞİTİMDE BİLGİSAYARIN KULLANIMININ ETKİLERİ
Bazı araştırmalarda sosyalleşme yönünden gelişimi olumsuz etkilediğinden okul öncesinde çocukların bilgisayar kullanmamalarının doğru olduğu yönünde bulgular vardır. Okul öncesi dönemde çocuklar karşılaştıkları her yeni materyale karşı büyük ilgi göstermekte ve deneme yanılma yolu ile deneyim kazanmaktan hoşlanmaktadır. Doğru ve bilinçli kullanılması halinde bilgisayarın normal çocukların eğitimine büyük katkılar getirebileceği söylenebilir. Özel gereksinimli çocuklar için de aynı şekilde;
- Ortama çeşitlilik getirilebilir.
- Gereksinimlerine göre öğrenmelerine kolaylık sağlayan programlarla öğrenmeleri desteklenebilir.
- Her ihtiyaç duyduklarında bireysel hızlarına uygun olarak tekrar etme olanağı sağlanabilir.
- Görsel işitsel unsurlar dikkat çekme ve öğrenmeyi etkili kullanma adına olumlu olabilir.
- Anında dönüt verilerek durumu hakkında bilgi edinmesini sağlama.
- Öğrencilerin değişik ortamlarla etkileşimleri yaratıcılıklarını arttıracaktır.
- Problem çözme becerisi kazandırır.
- Gördükleri sembolik durumlar arasında bağlantı kurmayı sağlar.
- Genellikle matematik, okuma-yazma, konuşma gibi becerilerin öğretilmesinde ağırlıklı olarak kullanılan bilgisayar destekli eğitim programları şekil, sayı ve zıt kavramlar gibi temel kavramların kazandırılması ve desteklenmesi açısından da büyük yarar sağlamaktadır.
- Öğrencinin günlük yaşamında ve eğitimi sırasında öğrendiği pek çok kavramı bilgisayar oyunları ile pekiştirebilir.
- Bilgisayar zihinsel engelli çocuklarda dikkatlerini uzun süre toplamalarını sağlar.
- Zihinsel engelli çocuklarda motivasyonlarını, öz güvenlerini artırır.
· İşitsel engellilerde görsellerle desteklenmiş bilgisayar programları ile zevkli bir eğitim almaları sağlanabilir. Aynı şekilde görme engellilerde işitsel ögelerle destekli bilgisayar uygulamaları kullanılabilir.
- Benlik algılarını ve benlik değerlerini geliştirir.
- Motor koordinasyonu geliştirir.
- Çocukların kendi öğrenme hızlarında ilerlemelerine imkân sağlar.
- Dikkatini yoğunlaştırmada güçlük çeken aşırı hareketli çocuklar ilgi çekici bir program karşısında daha uzun süre kalabilirler. Bu nedenle bilgisayar kullanımı, çocuğun dikkatini yoğunlaştırmasına yardım ederek eğitime katkı sağlar.
ÖZEL EĞİTİMDE BİLGİSAYAR KULLANIMININ İLKELERİ
- Bilgisayarı zaman doldurmak amacıyla kullanmaktan kaçınılmalıdır.
- Bilgisayar uygulamaları çocukların aktif olmalarını sağlamalı, motivasyonunu arttırıcı olmalıdır.
- Çocukların engel çeşidi ve derecesine göre bilgisayar programları belirlenmelidir.
- Eğitimci, bilgisayar eğitimi sırasında engelli çocuğa gerektiğinde müdahale edip gerektiğinde rehberlik edebileceğini unutmamalıdır.
- Seçilen programlar ödüllendirici olmalıdır.
- Çocuğun değişik gereksinimleri göz önüne alınarak düzenlenmelidir.
Engelli çocuklar bilgisayar ile daha etkin öğrenip, öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmektedirler.
